ترانسفورماتور

ترانسفورماتور ها دستگاه هایی هستند که به منظور تبدیل جریان یا ولتاژ الکتریکی از یک سطحی به سطح دیگر مورد استفاده قرار می گیرند.

ترانسفورماتور های مبدل ولتاژ شامل سه گروه می باشند.

  1. ترانسفورماتور کاهنده
  2. ترانسفورماتور افزاینده
  3. ترانسفورماتور یک به یک(ایزوله)

فلسفه استفاده از ترانسفورماتور و ضرورت وجود آن در شبکه انتقال و توزیع برق:

طبق قانون اهم ولتاژ الکتریکی و جریان الکتریکی با یکدیگر رابطه عکس دارند.

یعنی هر چه ولتاژ را افزایش دهیم جریان الکتریکی کاهش می یابد.

از این رو با کاهش مقدار جریان الکتریکی سطح مقطع سیم و کابل مورد نیاز جهت انتقال جریان کاهش می یابد و از این رو به لحاظ اقتصادی بسیار مقرون به صرفه است.

این ولتاژ زیاد که در خطوط انتقال به 400، 230،132 کیلوولت (بسته به استانداردها مختلف)جریان دارد در یک مرحله تبدیل توسط ترانسفورماتور های کاهنده به سطح ولتاژ 63 کیلوولت یعنی رنج فوق توزیع تبدیل می شود. و در مرحله بعد جهت توزیع بین مصرف کننده های شهری و صنعتی به توسط یک ترانسفورماتور کاهنده ی دیگر به سطح ولتاژ 20 کیلو ولت تبدیل می گردد.

ولی باز هم برق 20 کیلو ولت برای مصرف کنندگان قابل استفاده نمی باشد. و در اینجا ما نیاز به یک ترانسفورماتور کاهنده 20 کیلوولت به 0/4 کیلوولت داریم.

ولتاژ خروجی این ترانس ها برای مصرف صنعتی و سه فاز 380 ولت و برای مصرف تکفاز و خانگی به ازای هر فاز 220 ولت می باشد.

ترانسفورماتور های توزیع :

ترانسفورماتور های توزیع شامل رنج های به خصوصی هستند که به صورت استاندارد در ایران و کشورهای دیگر مورد استفاده قرار می گیرند که در رنج های 25-50-75-100-125-160-200-250-315-400-500-630-800-1000-1250-1600-2000-2500 تولید می شوند واحد اندازگیری اعداد بالا کیلوولت آمپر با علامت  اختصاریKVA می باشد.

ازکجا بفهمیم چه ترانسفورماتوری برای مصرف ما مناسب است؟

برای بدست آوردن مقدار دقیق جریانی که هر ترانسفورماتور به شما می دهد اگر بخواهید به صورت دقیق به دست بیاورید که چه رنجی مورد نیاز است باید طیق فرمول بدست بیاورید ولی یک راه حل تجربی و تضمینی دیگر وجود دارد که شما را به صورت تقریبی از ترانسفور مورد نیازتان آگاه می کند.مثلا فرض کنیم شما قصد راه اندازی یک واحد صنعتی را دارید؛ دستگاه هایی که در کارگاه شما مورد استفاده می باشد به اضافه سایر مصرف ها،حدود A  140 جمعا مصرف برق دارند.

در اینجا کافیست جریان مورد نیاز خود را تقسیم بر 5 / 1کنید94= .5. 1/140در نتیجه ترانسفور ماتور 100 کیلوولت آمپر برای مصرف شما مناسب می باشد  و خرید ترانسفورماتور با رنج بالاتر برای شما صرفه ی اقتصادی ندارد.یا مثلا در صورتی که مصرف کل شما 450 آمپر باشد 300=.5. 1/450   ترانسفورماتور  موردنیاز شما 3.5 است.

توجه:  در نظر داشته باشید که هیچ وقت نباید از 100% ظرفیت ترانسفور استفاده کنید و نهایتا تا 80%ظرفیت ترانسفورماتور باید زیر بار باشد.چون در غیر اینصورت هم عمر مفید ترانسفورماتور کاهش می یابد هم در زمان اتصال کوتاه یا افزایش ناگهانی بار ترانسفورماتور دچار آسیب جدی می شود.

دسته بندی ترانسفورماتورها بر اساس طراحی:

ترانسفورماتور خشک-ترانسفورماتور روغنی نرمال- ترانسفورماتور روغنی کم تلفات- ترانسفورماتور روغنی هرمتیک

ترانسفورماتور خشک:

  1. ترانسفورماتور خشک رزینی
  2. ترانسفورماتور فشار خلا

عموما ترانسفورماتور های خشک در مقایسه با نوع روغنی خود گران تر هستند و ازین رو بیشتر در مناطق و محل های خاص استفاده می شود.مثلا چون در نوع روغنی به دلیل ئجود منبع روغن احتمال انفجار ترانس در اثر افزایش فشار داخلی روغن وجود دارد.در مکان هایی نظیر مجتمع های مسکونی،پاساژها تجاری،موزه ها،پالایشگاه های پتروشیمی و هر جایی که باید احتمال و ریسک اتش سوزی به صفر برسد. از ترانسفورماتورهای خشک استفاده می کنند.یا مثلا در مناطقی که دارای رطوبت بالای هوا می باشد از ترانسفور ماتور خشک استفاده می کنند.زیرا روغنی که در جهت خنک سازی در ترانسفورماتور های روغنی استفاده مشود در صورت رسوخ رطوبت هوا به ترکیب آن دچار ضعف در عملکرد خود می شود و حتی ممکن است باعث وقوع اتصال کوتاه درترانسفورماتور شود.غالبا جهت خشک سازی ترانسفورماتور های خشک از توربو فن های استفاده می شود.در ترانسفور خشک نوع رزینی سیم پیچ اولیه و ثانویه آن توسط ماده رزین احاطه شده تا مانع از نفوذ رطوبت بشود.

 

مزایای ترانسفورماتور خشک رزینی عبارتند از:

  • در شرایط اضافه باری قابل اطمینان تر و مقاوم تر است.
  • دارای تلفات کم و در نتیجه راندمان بالا می باشد.
  • به دلیل غیرقابل اشتعال بودن عاق آن،خطر آتش سوزی آن صفر است.
  • غیرقابل نفوذ در برابر رطوبت است.
  • محفظه ی 45 IP در فضای باز قابل نصب است.

 

ترانسفورماتور خشک با فشار خلا(VPI)

با توجه به اینکه شرایط خلا عایق جریان الکتریکی می باشد،بنابراین سیم پیچ اولیه و ثانویه ترانسفورماتور که بروی هستند پیچیده شده را در یک محفظه با گاز خلا قرار می دهند که در این صورت سیم پیچ ها به هیچ عنوان د ر معرض رطوبت قرار نخواهند گرفت.

مزایای ترانسفورماتور خشک با فشار خلا عبارتند از :

  • نوسان دما ندارد.
  • نگهداری آن،آسان است.
  • کمتر در معرض خطر آتش سوزی است.
  • مقاومت مکانیکی بالا دارد.
  • عایق بسیار عالی و مطمئن دارد.

و اما مضرات ترانسفورماتور خشک:

درست است که این ترانسفورماتورها ماندگاری بالاتر و خرابی کمتری ذارند اما در صورت معیوب شدن سیم پیچ باید کل ترانسفورماتور جهت تعمیر جابجا شود و اینکه برای توان و ولتاژهای نامی مشابه ،نسبت به ترانسفورماتور های روغنی گرانتر است.

ترانسفورماتور روغنی:

در این ترانسفور ماتور روغن مخصوص گجهت خشک سازی سیم پیچ استفاده می شود،بدین شکل که روغن داخل محفظه ی ترانسفورماتور بین سیم پیچ ها و رادیاتور های خنک کننده در حال گردش است و باعٍث کاهش دمای سیم پیچ ها می شود.

تقریبا از ابتدای سال 1394 شرکت های تولید کننده ترانسفورماتور در ایران شروع به تولید ترانسفورماتورهای روغنی با رعایت استاندارد خاص نمودند که سبب کاهش تلفات و افزایش راندمان در ترانسفورماتور می شود. بدین ترتیب این نوع ترانسفورماتورها را ترانسفورماتورهای کم تلفات AB’ نامیدند و نوع قبلی آن را ترانفسورماتور نرمال نام گرفت.

خیلی زود استفاده از ترانسفورماتور های کم تلفات توسط شرکت توزیع نیروی برق اجباری شد،زیرا در بهبود شبکه ی سراسری توزیع برق تاثیر بسزایی داشت.A به معنی کاهش تلفات یه حد متوسط در حالت بارداری (اتصال شبکه به بار ) و B’ نیز به معنای کاهش تلفات در حالت بی باری به مقدار متوسط می باشد.